Mevzuat Bilgi Bankası

Kamu Denetçiliği Kurumundan Evsel Katı Atık Tarife Raporlarının Uygulanmasına Yönelik Tavsiye Kararı

Başvurunun Konusu: Şikayetçi adına tahakkuk ettirilen "evsel katı atık bedelinin" iptal edilmesi talebi hakkındadır.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Kurumumuza yapılan 20/06/2019 tarihli başvuruda şikayetçi özetle; “...... Belediye Başkanlığı’nın, sahibi olduğu iş yeri için “Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Bedeli” adı altında 318,19 TL. ücret çıkardığını, hatta bu bedelin tahsili için “6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre ödeme emri belgesi düzenlediğini, söz konusu bedelin hangi mevzuata göre düzenlendiğine ilişkin bilgi verilmediğini, söz konusu bedelin tahsili için abonelik sözleşmesinin yapılması gerektiğini, ancak anılan idarece abonelik sözleşmesi yapılmadan doğrudan abone yapılmış sayıldığını, “Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Bedeli” adı altında toplanan bu ücretin diğer vatandaşları da mağdur ettiğini iddia ederek adına düzenlenen “ödeme emri belgesinin iptal edilmesini” talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Başvuruya konu iddialar hakkında ……tarihli ve …… sayılı bilgi-belge talep yazısıyla ...... Belediye Başkanlığı’ndan başvuruya ilişkin bilgi-belge talep edilmiştir. Bu kapsamda, ...... Belediye Başkanlığı’nın 18/10/2019 tarihli ve 4246 sayılı cevabi yazısı Kurumumuza iletilmiştir.
3. ...... Belediye Başkanlığı’nın anılan yazısı ve eklerinde özetle,
   
   3.1. … adına düzenlenen 2018 yılı evsel katı atık toplama ve taşıma bedelinin kontrol edildiği ve yapılan kontrollerde şikayetçi şahsın meslek grubuna göre gruplandırıldığında '' Fabrikalar, Ticari, Sınai, Zirai ve Mesleki Faaliyetlerde Bulunanlar ile Bunların Dışında Kalan Yerler'' grubuna dahil edildiği; bu grup içinde yapılan sınıflandırmada 3 ve daha az çalışanı olan sınıfta değerlendirildiği, yapılan hesaplamalar sonucunda bulunduğu sınıfa düşen Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Bedeli ücretinin 252,00 TL+KDV olarak hesaplandığı, Su faturalarında konutlardan evsel katı atık toplama ve taşıma bedeli alınmakta olduğu, Ticari faaliyette bulunan yerlerden bu bedelin su faturalarından alınmadığı, Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Bedeli adı altında alınan ücretle ilgili vatandaşlarla herhangi bir sözleşme yapılmadığı, Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücret Tarifesi 5393 ve 5216 sayılı kanun hükümlerine göre kesinleşen Meclis Kararını müteakip 01.01.2018 tarihi itibariyle uygulanmaya başlandığı,
   
   3.2. “Evsel Katı Atık Tarifelerinin” 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik” ve "Evsek Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz” hükümlerine göre hazırlandığı,
   
   3.3. .“ Belirlenen Evsek Katı Atık Toplama ve Taşma Ücret Tarifesinde Katma Değer Vergisi’nin dahil edilmediği, Konutlar için belirlenen Evsek Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücretleri; ……….Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından su faturaları ile birlikte tahakkuk edilerek yansıtılacağı ve tarife tablosunda belirtilen metreküp başına 0,59 TL olarak tahsil edileceği, İşyerleri için belirlenen Evsek Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücretlerinin; Belediye tarafından Çevre Temizlik Vergileri ile birlikte Yılda 2 (iki) eşit taksit olarak tahsil edileceği, vadesinde ödenmeyen Evsek Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücretleri için 6183 sayılı A.A.T.U.H.K.'a göre takip yapılarak, 51 inci maddesine istinaden gecikme zammı alınacağı, 
   
   3.4. Dilekçe ile müracaat edilmesi halinde boş olarak bulunan, su aboneliği bulunmayan konutlar ve işyerlerinden Evsek Katı Atık Toplama ve Taşma Ücreti alınmayacağı, Tarifelerde bazı gruplar için hesaplama yapılmadığı, bunun nedeninin Belediye sınırları içerisinde o grup kriterlerine uyan kişi, işletme kurum veya kuruluşun bulunmamasından kaynaklandığı, Hesaplama yapılmayan grup kriterlerine uyan kişi, işletme, kurum veya kuruluşun tarife konusu hizmetten yararlanmaya başlaması halinde Evsek Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz ekinde yer alan standartlara göre ilgili olduğu gruba isabet eden atık miktarı hesaplanarak tarifelendirileceği, Yıl içinde Evsek Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücreti kapsamına giren veya bu ücretlerin kapsamından çıkan aboneler için mükellefiyet; bu durumların meydana geldiği tarihin bulunduğu ayın tamamı üzerinden tahsis edileceği veya sona erdirileceği,
   
   3.5. Yıl içinde işyerinin konuta veya konutun işyerine dönüşmesi veyahut işyerlerinin faaliyet, kapasite, kullanım alanı, yatak sayısı vb. değişiklik olması sebebiyle 13.12.2005 tarih ve 2005/9817 karar sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilen bina grup cetvelindeki grup/derecelerin değişmesi durumunda veya yıl içinde mükellefiyet şahsında meydana gelen değişiklikler nedeniyle farklı gruplardan ücretlendirilmesi gereken hallerde; bu hususların gerçekleştiği tarihi izleyen bir ay içinde bildirimde bulunulmasının zorunlu olduğu,
   
   3.6. Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücretinin mükellefi Belediyenin bu hizmetten yararlanan gerçek ve tüzel kişilerdir ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre bildirimde bulunan ve/veya 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun Mükerrer 44 üncü maddesi gereği Çevre Temizlik Vergisi beyanında bulunan ve alınan Meclis Kararının ilanına müteakip 30 gün içerisinde sözleşmeyi yapmayan mükellefler, 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 12 inci maddesinde belirtilen sözleşmeyi yapmış sayılacağı, 
   
   3.7. Yıl içerisinde açılan işyerlerinde, tarifede belirtilen yıllık ücretlerin 12 aya bölünmesi sonucunda oluşan aylık tutar, işyeri açılış tarihinin bulunduğu ayın başından itibaren geçerli olmak üzere yıl sonuna kadar hesaplanarak, 3 üncü maddede belirtilen ödeme zamanlarında tahsil edileceği, Yıl içerisinde kapanan işyerlerinde, tarifede belirtilen yıllık ücretlerin 12 aya bölünmesi sonucunda oluşan aylık tutar, yılbaşından itibaren işyeri kapanışın Belediyeye bildirildiği tarihinin bulunduğu ayın sonuna kadar geçerli olmak üzere hesaplanarak, 3 üncü maddede belirtilen ödeme zamanlarında tahsil edileceği,
   
   3.8. Belediye tarafından hazırlanan ve ……. Büyükşehir Belediye Başkanlığı Belediye Meclis Başkanlığı’nca …… tarihli ve ….. sayılı kararla kabul edilen Evsek Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücret Tarifesinin 5393 ve 5216 sayılı kanun hükümlerine göre kesinleşen Meclis Kararını müteakip 01.01.2018 tarihi itibariyle uygulanmaya başlandığı, Şikayetçi adına düzenlenen ödeme emri belgesinin iptal edilmeyeceği,
   
   3.9. Şikayetçi ile idare arasında şikayet konusuna ilişkin yargı mercilerine intikal eden bir uyuşmazlığın bulunmadığı hususlarına yer verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

4. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının,
   
   4.1. Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması başlıklı 56 ncı maddesinde; “Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir…” 
   
   4.2. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler” hükmü yer almaktadır. 
    
5. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”
    
6. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunun, Kanunun şümulü başlıklı 1 inci maddesinde; “Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur…”
    
7. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun Ücrete tabi işler başlıklı 97 nci maddesinde; “Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir.
    
8. 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun, Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları başlıklı 7 nci maddesi birinci fıkrası (i) bendinde; “…büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri yürütmek, bunun için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek; deniz araçlarının atıklarını toplamak, toplatmak, arıtmak ve bununla ilgili gerekli düzenlemeleri yapmak…”
    
9. 5393 sayılı Belediye Kanunun; Belediyenin yetkileri ve imtiyazları başlıklı 15 inci maddesi; d) Özel kanunları gereğince belediyeye ait vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarının tarh, tahakkuk ve tahsilini yapmak; vergi, resim ve harç dışındaki özel hukuk hükümlerine göre tahsili gereken doğal gaz, su, atık su ve hizmet karşılığı alacakların tahsilini yapmak veya yaptırmak g) “Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak. "
    
10. 2872 sayılı Çevre Kanununun İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü başlıklı 11 inci maddesinde;”… Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz…”
     
11. 27/10/2010 tarihli ve 27742 sayılı Atıksu Altyapı Ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin,

          11.1. “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde;

a) Abone: Su ve atıksu ve katı atık hizmetlerinden faydalanan ve/veya faydalanacak gerçek veya tüzel kişiyi,

c) Atık üreticisi: Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi ve/veya atığın bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işleme, karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek veya tüzel kişiyi,

ç) Atık sahibi: Atık üreticisini veya atığın sahibi olan gerçek ve tüzel kişileri, e) Evsel katı atık idareleri: Büyükşehir belediyelerini, diğer belediyeleri ve belediye birliklerini,

h) Kirleten: Faaliyetleri sırasında veya sonrasında doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına neden olan gerçek ve tüzel kişileri,

ı) Kirleten öder ilkesi: Atıkların oluşturduğu veya oluşturması muhtemel çevresel kirlenme ve bozulmayı önlemek, sınırlandırmak, gidermek ve çevrenin iyileştirilmesini sağlamak için yapılan ve/veya yapılacak tüm yatırımların ve harcamaların kirletenler veya bozulmaya neden olanlar tarafından karşılanacağı ilkesini,

m) Ücret: 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri, ifade eder.”

11. 2. Evsel katı atık idarelerinin görev ve yetkileri başlıklı 8 inci maddesinde; “ (1) Evsel Katı Atık İdareleri; a) Evsel katı atık hizmetini vermek veya verdirmekle, b) Evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle, c) Evsel katı atık ücretini toplamakla, yükümlüdürler.

11.3. Abonelerin ve atık üreticilerinin yükümlülükleri başlıklı 9 uncu maddesinde; “a) İlgili kurumlarca bu Yönetmelikteki esaslara uygun olarak belirlenen tarifelere göre faturalanan atıksu ve evsel katı atık ücretlerini ödemekle, b) Atıksu altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri tarafından talep edildiği takdirde denetim amacıyla yapılan ölçümlerin masraflarını karşılamakla,…”yükümlüdürler.

11.4. Abonelik başlıklı 10 uncu maddesinde; “(1) Atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunludur.”

11.5. Hizmet Sözleşmesi başlıklı 12 nci maddesinde; “(1) Her bir abone için toplam sistem maliyeti o aboneye verilen veya verilecek hizmete göre hesaplanır. Atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel katı atık idareleri hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her abone karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlüdürler. (2) Sözleşme, abonenin ve/veya atık üreticisinin hangi hizmetlerden yararlandığını ve hangi tarife türü üzerinden ücretlendirileceğini tanımlar.”

hükümleri düzenlenmiştir.
 

IV. KAMU DENETÇİSİNİN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

12. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvuru konusuna ilişkin “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden

13. Başvuran 1. paragrafta açıklandığı üzere ...... Belediye Başkanlığı’nın evsel katı atık toplama abonelik sözleşmesi yapmadan iş yeri adına “evsel katı atık bedeli” çıkardığını ve söz konusu ücreti tahsil etme adına “ödeme emri” belgesi düzenlediğini iddia ederek abonelik sözleşmesi yapılmadan gerçekleştirilen idarenin işlemleri ile adına düzenlenen ödeme emri belgesinin iptalini talep etmektedir.
     
14. ...... Belediye Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada; …… Büyükşehir Belediye Başkanlığı Belediye Meclis’nce …… tarihli ve ….. sayılı kararla kabul edilen Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücret Tarifesinde şikayetçinin iş yerinin ''Fabrikalar, Ticari, Sınai, Zirai ve Mesleki Faaliyetlerde Bulunanlar ile Bunların Dışında Kalan Yerler'' grubuna dahil edildiği; bu grup içinde yapılan sınıflandırmada 3 ve daha az çalışanı olan sınıfta değerlendirildiği, yapılan hesaplamalar sonucunda bulunduğu sınıfa düşen Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Bedeli ücretinin 252,00 TL+KDV olarak hesaplandığı, Evsel Katı Atık Tarifelerinin” 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan "Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik” ve "Evsek Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz” hükümlerine göre hazırlandığı, şikayetçiyle abonelik sözleşmesi imzalanmadığı, söz konusu kılavuza konan ve 3.6. paragrafta zikredilen hüküm gereği doğrudan abonelik ilişkisi kurulduğu, dolayısıyla şikayetçiye karşı gerçekleştirilen iş ve işlemlerin yasal dayanaklarının bulunduğu ve anılan ödeme emrinin iptal edilemeyeceği” bildirilmiştir.
     
15. Anayasanın 56. maddesinde yer alan “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.” hükmü ile sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı herkese tanınmış ve bu hak devlet güvencesi altına alınmıştır. Anayasanın bu hükmüyle devlet organlarına, belediyelere ve vatandaşlara çevre konusunda belli yükümlülükler getirilmiştir.
     
16. Yerel yönetimlerin mahalli müşterek gereksinimleri karşılamakla yükümlü olmasıyla birlikte çevreye yönelik hizmetlerin yerine getirebilmesi amacıyla gerekli hukuki düzenlemeler yapılmıştır. 5393 sayılı Belediye Kanunun 15. maddesinde Belediyenin yetkilerini ve imtiyazlarından” katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak.” şeklinde sıralanmış 2872 sayılı Çevre Kanununun 11. inci maddesinin 14. fıkrasında “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler denilmiş, bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlü kılınmışlardır. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınacağı, bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı ” hüküm altına alınmıştır.
     
17. Ayrıca 27/10/2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Atıksu, Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin Evsel Katı Atık İdarelerinin Görev ve Yetkileri başlıklı 8 inci maddesinde” Evsel Katı Atık İdarelerinin evsel katı atık hizmetini vermek veya verdirmekle, evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirlemekle ve evsel katı atık ücretini toplamakla görevlendirilmişlerdir. Adı geçen kanun ve yönetmeliğin sair hükümleri ile büyükşehir belediyeleri ve ilçe belediyeleri evsel katı atık hizmetlerine ilişkin tarifeleri belirleme ve evsel katı atık ücretini toplama yetkisini elde etmişlerdir. İlgili yönetmeliğin 9 uncu maddesiyle abonelerin ve atık üreticilerin yükümlülükleri belirlenerek vatandaşlar da evlerinde ve işyerlerinde ürettikleri atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı maliyetinin karşılanmasında ödevli kılınmıştır. Aynı Yönetmeliğin "abonelik" başlıklı 10. maddesinde ise; "Atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunluluğu getirilmiş "hizmet sözleşmesi" başlıklı 12. maddesinde de; "her bir abone için toplam sistem maliyetinin o aboneye verilen veya verilecek hizmete göre hesaplanacağı, atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel katı atık idarelerinin hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her aboneyle karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlendirildiği, anlaşılmıştır.
     
18. ...... Belediye Başkanlığın “Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Klavuz Hükümleri” doğrultusunda Evsek Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücret Tarifesini hazırladığı ve hazırlanan tarifenin Büyükşehir Belediye Meclisince 15/11/2017 tarihli ve 1215 sayılı kararla kabul edildiği, başvuranın da söz konusu tarife de “Fabrikalar, Ticari, Sınai, Zirai ve Mesleki Faaliyetlerde Bulunanlar ile Bunların Dışında Kalan Yerler'' grubuna dahil edildiği, bu grup içinde yapılan sınıflandırmada 3 ve daha az çalışanı olan sınıfta değerlendirilerek, Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Bedeli olarak 252,00 TL+KDV hesaplandığı, şikayetçinin bu bedeli ödememesi üzerine ...... Belediye Başkanlığı tarafından 03/04/2019 tarihli ve 2019/9/323 sayılı ödeme emri belgesi düzenlendiği ve 03/04/2019 tarihinde şikayetçiye tebliğ edildiği anlaşılmıştır.
     
19. Başvuru kapsamında uyuşmazlık konusu edilen hususlardan biri de ...... Belediye Başkanlığı ile şikayetçi arasında ilgili mevzuat hükümlerine göre; abonelik sözleşmesinin kurulup kurulmadığıyla ilgilidir. Zira Atıksu Altyapı Ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelik hükümlerinde "her bir abone için toplam sistem maliyetinin o aboneye verilen veya verilecek hizmete göre hesaplanacağı, atıksu altyapı yönetimleri ve/veya evsel katı atık idarelerinin hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacak her aboneyle karşılıklı sözleşme yapmakla yükümlü oldukları sonucuna varılmıştır. Ancak idare adı geçen yönetmelik hükümlerinden farklı olarak konuya ilişkin hazırlamış olduğu kılavuza “Evsel Katı Atık Toplama ve Taşıma Ücretinin mükellefi Belediyenin bu hizmetten yararlanan gerçek ve tüzel kişilerdir ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre bildirimde bulunan ve/veya 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun Mükerrer 44 üncü maddesi gereği Çevre Temizlik Vergisi beyanında bulunan ve alınan Meclis Kararının ilanına müteakip 30 gün içerisinde sözleşmeyi yapmayan mükellefler, 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 12 inci maddesinde belirtilen sözleşmeyi yapmış sayılacağı,” hükmünü koyarak yönetmelik hükümlerinde zikredilen karşılıklı sözleşme yapma hükmünü ihlal ettiği tespit edilmiştir.
     
20. Diğer taraftan, dosya ve eklerinin incelenmesinden, şikayetçi adına tahakkuk ettirilen 2018 yılına ait evsel katı atık ücretinin tahsili amacıyla ...... Belediye Başkanlığı tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun ilgili maddelerine istinaden 03/04/2019 tarihli ve 2019/9/323 sayılı ödeme emri belgesi düzenlendiği anlaşılmıştır. Anılan Kanunun 1 inci maddesinde, devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer'i kamu alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve kamu hizmetleri tatbikatından doğan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümlerinin uygulanacağı, 55. Maddesinde amme alacağını vadesinde ödemeyenlere, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gerektiğinin “ödeme emri” ile tebliğ olunacağı hükme bağlanmıştır. 6183 sayılı Kanunun 1. maddesi kapsamında yer alan amme alacaklarının takip ve tahsili için ödeme emri düzenlenebileceği, özel hukuk hükümlerine tabi alacakların ise genel hükümlere göre adli yargıda açılacak alacak davası veya icra takibi yoluyla takip ve tahsilinin gerektiği anlaşılmaktadır.
     
21. Danıştay 14. Dairesi 2015/10947E. 2018/2673K. Sayılı Kararında; “Özel hukuk Hükümlerine Tabi Alacakların Genel Hükümlere Göre Adli Yargıda Açılacak Alacak Davası veya İcra Takibi Yolu ile Takip ve Tahsilinin Gerektiği kararını vermiştir. “Dava; evsel katı atık ücretinin tahsili amacıyla .....nca düzenlenen 09/10/2014 günlü, 168364 sayılı ödeme emri ile dayanağı 2014 yılı katı atık yönetim sistemi tarifesinin belirlenmesine dair 01/07/2014 günlü, 161 sayılı Alanya Belediye Meclisi kararının iptali istemiyle açılmıştır. Dosyanın incelenmesinden; davacı şirket adına tahakkuk ettirilen 3.000,00 TL tutarındaki 2014 yılına ait evsel katı atık ücretinin tahsili amacıyla 6183 sayılı Kanun uyarınca dava konusu ödeme emrinin düzenlendiği anlaşılmaktadır. 6183 sayılı Kanunun 1. maddesi kapsamında yer alan amme alacaklarının takip ve tahsili için 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre ödeme emri düzenlenebileceği, özel hukuk hükümlerine tabi alacakların ise genel hükümlere göre adli yargıda açılacak alacak davası veya icra 'takibi yoluyla 'takip ve tahsilinin gerektiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, amme alacağı niteliği taşımayan ve özel hukuk hükümlerine tabi olan evsel katı atık ücretinden kaynaklanan dava konusu alacağın, amme alacaklarının takip ve tahsili için öngörülen bir yöntem olan 6183 sayılı Kanun kapsamında "ödeme emri” ile istenilmesine hukuken imkan bulunmadığından, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre düzenlenen dava konusu ödeme emrinde hukuka uyarlık, dava konusu ödeme emrinin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının bu kısmında sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik görülmemiştir. Öte yandan; evsel katı atık ücretinin tahakkuk ettirilmesine ilişkin uyuşmazlıklarda yetkili ve görevli olan adli yargı merciinin, evsel katı atık ücretinden doğan alacağın tahsilinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda da görevli ve yetkili olacağı da açıktır.” denilerek evsel katı atık ücretine ilişkin 6183 sayılı Kanun hükümlerince alacak takibi yapılamayacağı ortaya konmuştur.
     
22. Bu durumda, amme alacağı niteliği taşımayan ve özel hukuk hükümlerine tabi olan evsel katı atık ücretinden kaynaklanan şikayet konusu alacağın, amme alacaklarının takip ve tahsili için öngörülen bir yöntem olan 6183 sayılı Kanun kapsamında “ödeme emri” ile istenilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığı tespit edilmiştir.
     
23. Yukarıdan beri anlatılan hususlar, şikâyetçinin iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat, yargı kararları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; ...... Belediye Başkanlığı tarafından başvuran hakkında tesis edilen iş ve işlemlerde hukuka ve hakkaniyete uygunluk tespit edilememiştir.
     

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden

24. İyi yönetim ilkelerine, 28/03/2013 tarihli ve 28601 sayılı mükerrer Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; İdarenin başvuranla ilgili işlemlerinde, “makul sürede karar verme”, “hesap verilebilirlik”, “şeffaflık”, “kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi” ilkelerine uygun davrandığı, ancak idarenin, kararların gerekçeli olması ilkesi ile şikâyetçiye verilen cevaplarda hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini gösterilmediği bu nedenle “kararların gerekçeli olması ilkesi” ile “karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, idarenin bahse konu ilkelere uygun davranması önerilmektedir.
     

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

25. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup ……… Tüketici Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.;
     

VII. KARAR

Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat, yargı kararları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; başvuran hakkında mevzuatta belirtilen şekliyle abonelik sözleşmesi kurulmadan işlem tesis edilmesinde ve söz konusu alacağın amme alacağı olarak değerlendirilip 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilmesi işleminde hukuka ve hakkaniyete uygunluk tespit edilememiş olup BAŞVURUNUN KABULÜNE,

Başvuran hakkında tesis edilen işlemlerin iptal edilmesi hususunda, ...... BELEDİYE BAŞKANLIĞI’NA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, ...... Belediye Başkanlığı tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemlerin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,

Kararın BAŞVURANA ve ...... BELEDİYE BAŞKANLIĞI’NA tebliğine; Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi'nce karar verildi.

Evsel Atık Ücretleriniz İçin Profesyonel Çözümler Burada! Hemen Tıklayın!

Online Eğitim Seminerlerine Hemen Göz Atın!

Eğitim İhtiyaçlarınızı Karşılamak İçin Talebinizi Hemen Gönderin!