Danıştay 13. Dairesi - 2005/8005 E. - 2006/1239 K.
- İdarenin tek yanlı işlemleri
- Kamu gücü
- Yargı yolu
Özet
Kamu gücüne dayanılarak ve tek yanlı olarak tesis edilen sözleşmenin feshine ilişkin işlem nedeniyle doğan uyuşmazlığın idari yargı yerinde görülmesi gerektiği hakkında.
Karar
4735 sayılı Kanun'un 4. maddesinde, "Bu Kanuna göre düzenlenecek sözleşmelerde, ihale dokümanında yer alan şartlara aykırı hükümlere yer verilemez. Bu Kanunda belirtilen haller dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamaz ve ek sözleşme düzenlenemez. Bu Kanun kapsamında yapılan kamu sözleşmelerinin tarafları, sözleşme hükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. İhale dokümanı ve sözleşme hükümlerinde bu prensibe aykırı maddelere yer verilemez. Kanunun yorum ve uygulanmasında bu prensip göz önünde bulundurulur." hükümlerine, 5. maddesinde, "Bu Kanunun uygulanmasında uygulama birliğini sağlamak üzere mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin Tip Sözleşmeler Resmî Gazetede yayımlanır. İdarelerce yapılacak sözleşmeler Tip Sözleşme hükümleri esas alınarak düzenlenir. Mal ve hizmet alımlarında, Tip Sözleşme esaslarına aykırı olmamak ve Kurumun uygun görüşü alınmak kaydıyla istekliler tarafından matbu olarak hazırlanması mutat olan sözleşmeler kullanılabilir." hükmüne yer verilmiş, 6. maddesinde sözleşme türleri, 7. maddesinde ise sözleşmede yer alması zorunlu hususlar belirtilmiştir.
Anılan hükümlerle söz konusu Kanunun hazırlanma amacının gerçekleştirilebilmesi için, taraflar arasında ihtilaflara neden olunmaması açısından düzenlenecek sözleşmelerde ihale dokümanında bulunan şartlara aykırı hükümlere yer verilmemesi, Kanunda belirtilen haller dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılmaması ve ek sözleşme düzenlenmemesi ilke olarak benimsenmiştir.
Diğer taraftan, anılan Kanunun 20. maddesinde, "Aşağıda belirtilen hallerde idare sözleşmeyi fesheder:
a) Yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi veya işi süresinde bitirmemesi üzerine, ihale dokümanında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az yirmi gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi,
b) Sözleşmenin uygulanması sırasında yüklenicinin 25 inci maddede sayılan yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit edilmesi,
Hallerinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın kesin teminat ve varsa ek kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir." hükmü yer almış; 25. maddesinin (f) fıkrasında mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemenin sözleşmenin uygulanması sırasında yasaklanan fiil ve davranışlardan olduğu belirtilmiştir.
Kanundaki anılan hükümlerle, mevcut mevzuattaki hükümlerin yeterli olmaması nedeniyle uygulamada ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkları gidermek amacıyla, sözleşmelerin feshine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verildiği anlaşılmaktadır. Olayda, 4734 sayılı Kanun'un 19. maddesi uyarınca yapılan açık ihale sonucu imzalanan sözleşmenin, davacının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhütlerini yerine getirmediği öne sürülerek, sözleşmenin 42/1. maddesi ile 4735 sayılı Kanun'un 20/b ve 25/f maddeleri uyarınca feshedildiği anlaşılmıştır.
4734 ve 4735 sayılı Kanun hükümleri uyarınca yapılan ihale sonrasında imzalanan sözleşme sürecinde davalı idare anılan Kanunlarda belirtilen işlemleri yerine getirmekle görevli bulunduğundan, davacının sözleşmenin uygulanması sırasındaki yasak fiil ve davranışları nedeniyle ihale sözleşmesini feshetmekle, idare kendisine Kanunla tanınan kamu gücüne dayalı yetkisini kullanmıştır.
Anılan Kanunların, kamu yasası olması nedeniyle sözleşme aşamasına kadar yasaya dayanılarak idarece alınan karar ve yapılan işlemlerin iptali istemiyle açılan davaların idari yargı yerinde, sözleşme yapıldıktan sonra hükümlerinin uygulanması nedeniyle ortaya çıkan anlaşmazlıktan kaynaklanan uyuşmazlıkların ise, özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde görülmesi gerektiği gibi, sözleşme yapıldıktan sonra tesis edilse bile sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanmayan, sözleşmeden doğan bir hak veya alacağın takibi niteliğini taşımayan, idarenin kamu gücüne dayanarak ve tek yanlı olarak tesis ettiği idari işlemlerin iptali istemiyle açılan davaların da idari yargı yerinde görülüp, çözümlenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, davacının uyuşmazlık konusu sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmediğinden bahisle 4735 sayılı Yasa'da öngörülen yetki kuralları uyarınca kamu gücüne dayanılarak ve tek yanlı olarak tesis edilen sözleşmenin feshine ilişkin işlem nedeniyle doğan uyuşmazlığın idari yargı yerinde görülmesi gerektiğinden, adli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği yolundaki temyize konu kararda hukuka uyarlık bulunmamaktadır.